Lagina Karya Devri Antik Kenti
Lagina (Yunanca:Λαγίνα), Muğla´nın Yatağan ilçesinde, Karya devrine ait antik kent.
Tarihi ve turistik öneme sahip kent, Muğla ile Bodrum arasındaki karayolu üzerinde, karayolundan 8 km. içeride bulunan ve Yatağan ilçesine bağlı olan Turgut Mahallesi yakınlarında bulunur. Antik kentin bulunduğu kasabaya Muğla´ da Leyne denmektedir.
Karialılar için, kutsal olduğu düşünülen ören yerinde: Ayışığı tanrıçası Hekate’ye atfedilen bir tapınak varmış. Tapınak: MÖ.40 yılında, Partlar tarafından yağmalanmış. Stratonikeia ve Lagina şehirleri arasında, birbirini bağlayan kutsal bir yol bulunmaktadır. Ayışığı tanrıçası Hekate adına yapılan festivallerde: buradaki Hekate tapınağından alınan “Ölüler dünyası kapısının anahtarı”, büyük bir törenle, bu kutsal yoldan, Stratonikeia kenti, şehir meclisine taşınırmış.
Burada yapılan arkeolojik kazılarda: bu tapınağın, dairesel avlusunun bir bölümü ortaya çıkarılmıştır. Günümüze, sağlam ve ayakta olarak gelen avlu kapısının üstündeki yazıtta: “Augustus” tarafından, tapınağın, MÖ.27 yılında onarımının yaptırıldığı yazılı. Bu arada: Lagina antik şehrindeki arkeolojik kazılar, ülkemizde arkeolojinin babası sayılan: Osman Hamdi Bey tarafından, 1891-1893 yılları arasında yapılmıştır.
Son yıllarda yapılan çalışmalar neticesinde anlaşıldığına göre; aslında Lagina 11 km. uzağında bulunan Stratonikeia kentinin kutsal alanı olarak inşa edilmiştir. Lagina´da yürütülen arkeolojik araştırmalar ise ilk olarak Osmanlı devrinde Osman Hamdi Bey ve Halit Ethem Bey yönetimindeki bir Türk bilim ekibi tarafından yapılmaya başlanmıştır. 1993 yılında ise kazı ve restorasyon çalışmaları Profesör Ahmet Tırpan tarafından yönetilen uluslararası bir ekip tarafından Muğla Müzesi gözetiminde devam edilmiştir. Buradan çıkartılan önemli eserler İstanbul Arkeoloji Müzesi´nde sergilenmektedir.